دختران نوجوان افغانستان و معلم آنلاین مصمم به کمک به آنها هست

افغان وتنس برای این گزارش نام دخترانی را که با آنها مصاحبه شده تغییر داده است.

شب قبل از بازگشایی مکاتب متوسطه دخترانه در افغانستان پروانه* دانش آموز صنف دهم از هرات ساعت زنگ دار خود را تنظیم کرد و سعی کرد بخوابد.

او میگوید: از شدت هیجان نتوانستم خوب بخوابم.

پروانه وقتی در مورد آن صبح پرسیده شد پاسخ می دهد: همه ما بسیار خوشحال بودیم. سپس یکی از معلمان ما وارد صنف شد و او ناراحت به نظر می رسید.

پروانه توضیح میدهد که معلم به پروانه و همصنفی هایش گفت که از این پس آنها باید با حجاب مناسب به مکتب بیایند چیزی که شاگردان از آن متعجب شدند پروانه توضیح می دهد که آنها همیشه حجاب اسلامی را رعایت کرده اند.

در آن روز ۲۳ مارچ طالبان از تصمیم خود برای بازگشایی مکاتب برای دختران بالای صنف ششم که از زمان بازگشت آنها در ماه اگیست گذشته بسته شده بودند عقب نشینی کردند. صبح روز بعد پروانه و دوستانش به هر حال به مدرسه خود رفتند اما دیدند که دروازه ها محکم قفل شده بودند.

پروانه میگوید: این تلخترین تجربه زندگی من بود که از دروازه‌های مکتبم دور شدم. هفته‌های بعد نتوانستم درست بخورم یا بخوابم. با تماشای گریه دختران در تلویزیون ملی و روزنامه نگارانی که برای ما گریه کردند گریه کردم و اشک ریختم.

طالبان در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که مکاتب متوسطه دخترانه پس از تصمیم‌گیری در مورد لباس دانش‌آموزان دختر مطابق با قانون شریعت و سنت افغانستان بازگشایی خواهند شد.

اما پس از ۳۰۰ روز و شمارش تعطیلی مکاتب متوسطه دخترانه هنوز تصمیمی گرفته نشده است.

رفعت دانش آموز صنف یازدهم نیز از هرات می گوید: ممنوعیت طالبان از تحصیل ما هیچ منطقی ندارد. بهانه ای که برای رعایت حجاب به دست می آورند بی اساس است. افغانستان [همیشه] یک کشور اسلامی بوده و با وجود شخصیت ها و انتخاب های متفاوت همیشه حجاب را رعایت کرده ایم.

ندا دانشجوی سال اول دانشگاه تنها یک ماه قبل از تسلط طالبان از لیسه فارغ التحصیل شد. در حالی که او به سختی از بسته شدن مکاتب متوسطه دخترانه فرار کرد او می گوید که بسیاری از اعضای خانواده و دوستانش تحت تأثیر قرار گرفته اند.

او می‌گوید: من فکر می‌کنم تصمیم طالبان بهانه خوبی برای خانواده‌های محافظه‌کار شده است که هرگز از فکر فرستادن دخترانشان به مکاتب خوششان نمی‌آید فکر می‌کنم آنها به دنبال بهانه بودند. از سوی دیگر خانواده‌های روشنفکر دختران خود را به مکاتب خصوصی دوره‌ها یا مراکز آموزشی دیگر می‌فرستند و بسیاری از آنها در خانه تحصیل می‌کنند.

سازمان‌هایی مانند مسیر قلم به طور مداوم برای بازگشایی مکاتب متوسطه دخترانه تلاش کرده‌اند و ادعا می‌کنند که به ۵۳۰۰ دختر اجازه دسترسی به مکاتب آنلاین و مخفی را داده‌اند. آنها علاوه بر کمپین های خانه به خانه تظاهرات آنلاین مکرری را نیز برگزار کرده اند کاری در مورد محدودیت های طالبان در اعتراضات.

رفعت به افغان وتنس می گوید که بسته شدن مکاتب تأثیر متفاوتی بر دختران گذاشته است و تأثیر نامتناسبی بر آنهایی که از پس زمینه های فقیرتر هستند داشته است.

او توضیح می دهد: من شخصاً در دوره های زبان انگلیسی شرکت می کنم اما همه این امتیاز را نداشته اند. اقتصاد افغانستان سقوط کرده است و بسیاری از خانواده‌ها در تلاش هستند تا زندگی خود را تامین کنند.

راه خروجی برای یادگیری آنلاین

آنجلا غیور می داند چه احساسی دارد که نمی تواند به مدرسه برود. او که در هرات به دنیا آمد در اوایل دهه ۱۹۹۰ و زمانی که حدود هشت سال داشت به همراه خانواده اش راهی ایران شدند. برای پنج سال بعد آنجلا به دلیل ویزای موقت خانواده واجد شرایط تحصیل در ایران نبود.

آنجلا می گوید که به عنوان یک دختر جوان در ایران تجربه نداشتن حق تحصیل چه چیزی بود. او می افزاید که قرار دادن شرایط برای آموزش به دلیل احتمال دائمی از دست دادن حق خود بر کودکان استرس وارد می کند و هیچ کودکی نباید تنش هایی از این نوع را تجربه کند.

آنجلا پس از بازگشت به هرات چند سال بعد در رشته ادبیات فارسی تحصیل کرد و به معلمی رسید. او به هلند نقل مکان کرد و در آنجا به آموزش پناهندگان و مهاجران پرداخت و بعداً به بریتانیا رفت و در آنجا به تدریس زبان فارسی آنلاین پرداخت. اما زمانی که طالبان قدرت را به دست گرفتند او متوجه شد که می‌توان از مهارت‌های خود به عنوان معلم برای کمک به دختران در افغانستان استفاده کرد. آنجلا مکتب آنلاین هرات را تأسیس کرد و بیش از ۸۰۰ نفر برای داوطلب شدن ابراز علاقه کردند.

به گفته آنجلا مکتب آنلاین هرات ۳۰۰ صنف دارد و بیش از ۳۰۰۰ شاگرد دارد. دانش آموزان عمدتاً در ولایات مختلف افغانستان هستند اما حدود یک چهارم آنها در صنف های آنلاین از ایران یا کمپ های پناهندگان در کشورهای دیگر شرکت می کنند. معلمان ترکیبی از فارسی و انگلیسی زبانان در ایران و افغانستان و همچنین کشورهایی مانند کانادا و برزیل مستقر هستند و بر اساس منطقه زمانی با دانش آموزان مطابقت داده می شوند. آنجلا می گوید که در این مدرسه نزدیک به ۱۰۰ موضوع از جمله هنر علوم انسانی سوادآموزی بافتنی و خیاطی و همچنین ۱۷ زبان تدریس می شود.

دانش آموزان مجبور نیستند برای صنف ها هزینه ای بپردازند و آنجلا می گوید که مدرسه هیچ منبع کمک مالی یا بودجه ای ندارد و کاملاً به داوطلبان متکی است. در حالی که مکتب آنلاین هرات به دسترسی به آن افتخار می کند آنجلا می داند که همه افراد به اندازه کافی برای دسترسی به آن امتیاز ندارند.

او می گوید: دسترسی به اینترنت یکی از چالش های اصلی ما است. حتی اگر دسترسی به اینترنت وجود داشته باشد قیمت ها افزایش یافته است و مردم توانایی پرداخت آن را ندارند.

ندا به نکته مشابهی اشاره می‌کند: او می‌گوید: دسترسی و صحبت کردن با دانش‌آموزان دختر همیشه آسان نیست زیرا بسیاری از آنها به تلفن‌های هوشمند و اینترنت دسترسی ندارند.

از زمانی که اینترنت دو دهه پیش در افغانستان معرفی شد بانک جهانی تخمین می‌زند که ۱۳.۵ درصد از افغان‌ها که بیشتر آنها در مناطق شهری هستند در حال حاضر به آن دسترسی دارند. اما همانطور که آنجلا می گوید حتی اگر اینترنت در دسترس باشد به این معنی نیست که مردم می توانند آن را بپردازند. سازمان ملل متحد (سازمان ملل) تخمین زده است که از زمان تسلط طالبان ۵۰۰۰۰۰ شغل از بین رفته است.

آنجلا توضیح می‌دهد که حتی نامه‌ای به ایلان ماسک نوشته و با چندین شرکت ارتباطی صحبت کرده است تا آنها را متقاعد کند که قیمت داده‌هایشان را پایین بیاورند اما هیچ‌کدام از این تلاش‌ها موفقیت‌آمیز نبودند. او می گوید که هنوز در حال کار بر روی یک راه حل است و اکنون خواستار کمک های مالی برای دانش آموزان است تا بتوانند به اینترنت دسترسی داشته باشند.

آنجلا با قاطعیت می‌گوید: ما متعهد شده‌ایم که با هر آنچه در دست داریم هر کاری که می‌توانیم انجام دهیم. ما نمی توانیم منتظر روزی باشیم که مردم بتوانند با قیمت های مقرون به صرفه به اینترنت دسترسی بهتری داشته باشند.

فشار بر سلامت روان دختران

آنجلا تأکید می کند که تعطیلی مکاتب نه تنها بر پیشرفت تحصیلی بلکه بر سلامت روان تأثیر می گذارد. در ماه‌های اخیر متخصصان پزشکی در کشور هشدار داده‌اند که شاهد افزایش افسردگی به‌ویژه در میان دختران نوجوان هستند. در زمان نگارش این مقاله صدای آمریکا دری نیز مقاله ای در مورد دخترانی که به دلیل عدم تحصیل از مدرسه از طیف وسیعی از شرایط روحی رنج می برند منتشر کرده است.

آنجلا می گوید: دختران ناامید هستند و درباره تجربیات و احساسات خود برای من نامه نوشته اند. به دلیل نگرانی در مورد سلامت روان دانش آموزان آنجلا می گوید که مدرسه آنلاین ۸۰ روان درمانگر دارد که به طور داوطلبانه با ما کار می کنند تا جلسات روان درمانی را به دانش آموزان ارائه دهند.

پروانا احساس غم و از دست دادن را از زمان بسته شدن مدرسه اش توصیف می کند. رفعت از سوی دیگر می گوید که حس هدف خود را از دست داده است: او به افغان وتنس می گوید: من آمادگی برای امتحان ورودی دانشگاه را متوقف کرده ام. آرزوی پدرم این بود که روزی پزشک شوم. تمام انگیزه‌ام را از دست داده‌ام و دیگر نمی‌خواهم آن را دنبال کنم.

ندا دانشجوی سال اول دانشگاه می‌گوید دخترانی که در سال‌های آخر مدرسه بوده‌اند بیشترین تأثیر را داشته‌اند. او به یاد می آورد: زمانی که در یک مرکز آموزشی بودم دختری بلند شد و گریه کرد و گفت که در حال آماده سازی برای ورود به دانشگاه است اما با آینده نامعلومی مواجه است. شنیده ها حاکی از آن است که دختران اجازه شرکت در آزمون ورودی دانشگاه را ندارند.

از آنجایی که مکاتب پسرانه باز مانده است مکتب آنلاین هرات در ابتدا فقط برای دختران در نظر گرفته شده بود. با این حال مدرسه از آن زمان برای پذیرش پسران نیز گسترش یافته است که طبق آمار مدرسه اکنون ۳۵٪ از کل دانش آموزان را تشکیل می دهند.

آنجلا می گوید: پسران نیز آسیب پذیر هستند. با توجه به اینکه تحت رژیم طالبان که زیردست زنان را تشویق می کند به آنها آموزش داده می شود خشونت خانگی را در خانواده ها افزایش خواهد داد.

افغانستان در حال حاضر در آخرین رتبه بندی شاخص جهانی شکاف جنسیتی در سال ۲۰۲۲ که توسط مجمع جهانی اقتصاد منتشر شده است قرار دارد. از زمان بازگشت طالبان محدودیت ها بر توانایی زنان برای کار یادگیری و سفر آزادانه تأثیر گذاشته است. در ماه مه به زنان گفته شد که صورت خود را در ملاء عام بپوشانند.

رفعت که حکومت این گروه را خفه کننده توصیف می کند می گوید: دختر و زن بودن در افغانستان تحت حکومت طالبان یک فاجعه است.

آنجلا می‌گوید صندوق پستی‌اش مملو از پیام‌های دانشجویان دانشگاهی است که از شرکت در صنف‌های خود می‌ترسند و همچنین دختران جوان‌تری که در صورت بازگشایی مکاتب از طالبانی شدن می‌ترسند. تعدادی از والدینی که من با آنها در تماس هستم هر زمان که صحبت می‌کنیم نگرانی خود را ابراز می‌کنند و نمی‌خواهند فرزندانشان را به مکاتب زیر نظر طالبان بفرستند.

یاد میگیریم تا کنار بیایم

افغانستان در طول اولین حضور طالبان در قدرت باقی ماند اما این بار این گروه به سرعت رسانه های اجتماعی را در تلاش برای انطباق با دنیای مدرن بسیج کرد. اما اینترنت برای دختران نیز نقش تعیین کننده ای داشته است. به برخی از آنها امکان دسترسی به سایر روش های یادگیری را داده است و بستری را برای مبارزان در کشور و سراسر جهان فراهم کرده است.

پروانه می گوید که او خوش شانس است که در مکتب آنلاین هرات درس می خواند. او با قدردانی می گوید: مدرسه بستری برای ادامه یادگیری ما بوده است.

در اوقات فراغت سعی میکند با نوشتن و مطالعه مشغول باشد. پروانه می افزاید: من مقاله می نویسم اما از اشتراک گذاری یا انتشار آنها می ترسم. من حقوق زنان را در کشورهای مختلف به طور مقایسه ای مطالعه می کنم و متوجه می شوم که چگونه از حقوق اساسی خود در افغانستان محروم شده ایم.

رفعت میگوید که در حالی که او تلاش می کند در خانه درس بخواند نمی تواند جایگزین مدرسه شود. برای او تحصیل بیانگر آزادی است: من بیشتر بر روی مطالعه زبان انگلیسی متمرکز هستم زیرا معتقدم یادگیری این زبان به نوعی من و خانواده ام را نجات می دهد. ممکن است راهی برای ما باز کند. او امیدوارانه می‌گوید.

او نیز مانند پروانه سعی کرده ذهن خود را مشغول نگه دارد. از زمانی که این ممنوعیت اعمال شده است سعی کردم خودم را آرام کنم و قوی بمانم. خانواده من بسیار حمایت کرده اند.

او میگوید برخی از دوستانش که قبلاً مدرسه را ترک کرده بودند در آزمون ورودی دانشگاه شرکت نمی کنند. رفعت توضیح می دهد: وقتی علت را از آنها می پرسم می گویند نمی توانند زیرا خواهرانشان نمی توانند به مدرسه بروند و احساس می کنند که ویران شده اند.

مانند بسیاری از دخترانی که قادر به دسترسی به اینترنت هستند او به دنیای دیجیتال روی آورده است تا منبعی از عادی بودن را فراهم کند. او می‌افزاید: من با همصنفی‌هایم در تماس هستم و کانال‌های آموزشی در رسانه‌های اجتماعی ایجاد کرده‌ام که در آن کتاب‌ها و افکارمان را به اشتراک می‌گذاریم ما درباره جمع شدن در جایی و تبادل کتاب‌هایمان صحبت می‌کنیم. با این حال او می گوید که در کل او و دوستانش امید خود را از دست داده اند.

آنجلا به دستاوردهای او و داوطلبان مکتب آنلاین هرات افتخار می کند:

او میگوید: من مکتبی تأسیس کردم که در آن هیچ پیش‌شرط سیاسیاجتماعی وجود ندارد. من معتقدم که مدرسه فقط برای آموزش نیست بلکه برای رفع نیازهای دانش آموزان در بحران است.

از زمان بازگشت طالبان مبارزان در داخل افغانستان و خارج از کشور برای حقوق زنان و دختران کمپاین کرده اند و در روزهای اخیر همزمان با نزدیک شدن سیصد روز از تعطیلی مکاتب متوسطه کمپین اجازه دادن به دختران افغان یاد بگیرند آغاز شده است. در شبکه های اجتماعی افزایش یافته است.

پروانا میگوید که اخبار را مداوم دنبال می کند و منتظر اعلام طالبان است که دختران نوجوان می توانند به مکتب بازگردند. در این بین او به همان روندی که در ۳۰۰ روز گذشته داشته ادامه می دهد: با عزم برای ادامه یادگیری.

پروانا می گوید: من فکر می کنم هیچ کس نمی تواند ما را از تحصیل باز دارد ما در هر کجا که باشیم به یادگیری ادامه خواهیم داد. ما دختران افغان امیدواریم که روزی حقوق خود را پس بگیریم.

خبرنگار افغان وتنس: افغان وتنس

۱۴ جولای ۲۰۲۲